Evliya Çelebi günümüzde yaşasaydı ünlü bir instagram fenomeni olurdu diye düşünüyorum. Çünkü kaşif olmanın görünen parçası keşfetmekken, görünmeyen yüzü keşfettiklerini anlatmak.

John Berger’in ressamların bakış açıları üzerinden kaleme aldığı “Görme Biçimleri” kitabı üzerin.den bir resimdeki imgeleri teknik olarak sınıflandırmayı, mesajları ve hatta alt metinleri okumayı öğrenebiliyoruz. Tıpkı Berger’in görme biçimlerindeki kuramsal yaklaşımı gibi fotoğrafta da anlatma biçimleri olduğunu düşünüyorum. Tabi ki henüz bir asırlık geçmişi olan ve yolun yüzde doksanını son 30 – 40 yılda almış olan seyahat fotoğrafçılığı için net çizgileri çizilmiş bir kuram ortaya çıkarmak kolay değil. Evliya Çelebi’ye göndermemize dönecek olursak bir gezgin fotoğrafçınını Seyahatname’de Çelebi'nin izlediği yolu izlemesi gerekir. Bu yolu basitçe başlıklar halinde şöyle çizebiliriz. 

Belgeleme

Fotoğrafçı gördüğü doğal ya da insan eseri yapıtları belgesel olarak fotoğraflar. Bu fotoğraflar mekanın aslına en uygun biçimde ve mekanın tamamını çerçevesine sığdırarak yapılır. Belge fotoğrafta herhangi bir manipülasyon yer almaz. Yalındır, tanımlanabilirdir, anlaşılırdır.

Betimleme

Belge fotoğrafı zamansız yani fotoğrafın çekildiği ana ait hiçbir özellik taşımazken, betimleme yapılan fotoğrafta mekan ya da nesnenin çevresi ile (doğa, insan ya da başka nesneler) birlikte kompoze edilmesidir. Bu tarz fotoğraflarda fotoğrafın çekildiği andaki ışık, çevresel koşullar, varsa başka canlılar faktörü dikkate alınır. Artık fotoğraf izleyicisi mekanın en güzel göründüğü an, en iyi göründüğü açı ve bulunduğu çevre ile ilişkisi konusunda temel bilgilere sahip olacağı bir kareye bakmaktadır.

Hikayeleştirme

Hikayeleştirilmiş fotoğraf, fotoğrafçısını da içine alan bir kompozisyondur. Fotoğrafçı mekanda yaşadığı bir anı hikayeleştirir. Zaman-Mekan-Nesne ilişkisine kendi öznel bakışını da ekler. Artık fotoğrafçı daha özgürce var olanı değil ilgisini çekeni, şahit olduğunu ve göstermek istediğini bize gösterir.

Gelecek yazılarda bu üç ana başlığı daha detaylı irdeleyeceğiz.

Yazarımız Adem Meleke'yi daha yakından tanımak istersen, @ademmeleke instagram hesabını takip edebilir veya gezginfoto.com.tr websitesini inceleyebilirsin.